Een eiland op een eiland?
Op deze prent zien we Batavia, het voormalige hoofdkwartier van de Verenigde Oostindische Compagnie in Azië, als een soort eiland afgebeeld, omgeven door water en een stadsmuur. Het straten- en grachtenpatroon is regelmatig. In de titel onder de kaart staat ‘Compagnie des Indes’, dat verwijst naar de functie van deze stad van 1619 tot 1799. Batavia lag op het Indonesische eiland Java. Na de onafhankelijkheid van Indonesië kreeg de stad een nieuwe naam: Jakarta.
Met de blik naar het zuiden
Batavia ligt aan de noordkust van Java, maar de kaart is op het zuiden georiënteerd. Het zuiden is bovenaan de kaart, het noorden beneden, precies andersom dan we gewend zijn. Bovenaan de kaart staat in spiegelbeeld: L’Isle de la ville de Batavia. Waarom is dit zo? In een optica wordt de afbeelding spiegelverkeerd weergegeven. Om te voorkomen dat het fout wordt weergegeven, moet zowel de kaart zelf als de tekst in spiegelbeeld gegraveerd worden. Een speciale vaardigheid.
Opticaprenten waren vaak topografische voorstellingen die vooral in Londen, Parijs, Bassano en Augsburg werden gemaakt.
Literatuur
- Historische plattegronden van Nederlandse steden / Dl. 4, Batavia / samengest. en beschreven door Bea Brommer ; met medew. van Dirk de Vries.
Lisse : Stichting Historische Stadsplattegronden ; Alphen aan den Rijn : In samenw. met Uitgeverij 'Canaletto', 1992. Vgl: IV BAT K51 - De optica, een leerzaam kijkvermaak 1. : vermaak voor de gegoede burgerij / C.J. Kaldenbach. In: De Boekenwereld 1(1984)2, p. 2-12.
Vue de l'isle et de la ville de Batavia appartenant aux Hollandois, pour la Compagnie des Indes
Paris : Daumont, [ca 1780]
1 kaart : gravure ; 25 x 39 cm
Datering situatie: ca. 1655
Kopie in spiegelbeeld naar: The city of Batavia in the island of Java and capital of the Dutch factories & settlements in the East Indies / I. van Ryne. - London : R. Sayer, 1754
Signatuur: LL.05606gk
Beeldbank: http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/singleitem/collection/krt/id/2719/rec/1
