Afteeckeninge vande Cap S. Augustyn

In 1635 veroveren de Nederlanders Cabo de Santo Agostinho van de Portugezen en dopen het om tot Sint Augustinuskaap. Op deze zeldzame kaart zien we de inname van deze kolonie aan de kust van Brazilië. De kaart stamt uit de collectie van mr. H. Bos, een nalatenschap aan de Universiteitsbibliotheek van de VU met daarin unieke objecten. Boekverkoper en uitgever Jacob Kyns uit Amsterdam maakte de kaart. Voor zover bekend is er slechts een ander exemplaar dat in de Bibliothèque National de France in Parijs wordt bewaard.

De wapperende Nederlandse vlag
Op de kaart zien we het kustprofiel van Cap Augustyn. Hier wordt de situatie ten tijde van de verovering getoond. De cijfers bovenaan de kaart verwijzen naar de plek waar de vijand zit. Onder de punt van de kaap staat de hoofdletter A. Dit is de opening in het rif, waar de schepen doorheen konden zeilen, oftewel ‘tGat daer onse schepen door syn geseylt’. Ze worden vanaf de kaap belaagd door de Portugezen, maar het lukt ze om door te varen naar het eiland voor de kust. Kort daarna wappert daar op een fort de Nederlandse vlag.

Cap Augustyn was niet alleen een militair bolwerk, het was ook de uitvoerhaven voor Portugese suiker uit Pernambuco, het gebied landinwaarts. In 1630 had de West-Indische Compagnie de nederzetting Recife in de buurt van de kaap al ingenomen. De Portugezen lieten dit niet op zich zitten. Met steun van de Spanjaarden werd een vloot uitgerust en naar Brazilië gestuurd. Dit leidde tot de Slag om Recife in 1631. Deze slag bleef onbeslist met verlies van schepen aan beide zijden. In 1637 stichtte Johan Maurits von Nassau-Siegen op het eiland Antonio Vaz, tegenover Recife, Mauritsstad. In 1654 werden de Nederlanders alsnog verdreven door de Portugezen.

Literatuur

Verzamelaar van schoonheid, zwart verleden / Sandra Kooke. Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Bewogen beeld – Op zoek naar Johan Maurits’ in het Mauritshuis. In: Trouw, 4 april 2019.
Nederlands-Brazilië in kaart: Nederlanders in het Atlantisch gebied, 1600-1650 / Henk den Heijer en Ben Teensma. Zutphen: Walburg Pers, cop. 2011.
Grote atlas van de West-Indische Compagnie = Comprehensive atlas of the Dutch West India Company. I, De oude WIC 1621-1674 = The old WIC 1621-1674 / Bea Brommer en Henk den Heijer. Voorburg: Asia Maior/Atlas Maior, cop. 2011. p.259-265
Nederlands Brazilië in zicht: de Bahia-documenten en de teksten van Soler en Baro. Universiteitsbibliotheek Leiden, 2001.
Imagens de vilas e cidades do Brasil colonial / Nestor Goulart Reis Filho.
São Paulo: Editora da Universidade de São Paulo, 2000.
Bijzondere kaarten in de verzameling / M.H.G. Clement-van Alkemade, p.342-343. In: Een vrije universiteitsbibliotheek: studies over verleden, bezit en heden van de bibliotheek der vrije universiteit. Van Gorcum: Assen, 1980.

Afteeckeninge vande Cap S. Augustyn

Schaal [ca. 1:3.500]
Amsterdam : Jacob Kyns, [ca. 1635]
1 kaart : kopergravure ; 30x36 cm
Met legenda: Verclaringe der cyfer getallen, A-K, 1-6
Signatuur: LL.01473gk
Beeldbank: http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/2448

Topstukken uit de VU-collecties